Czy 2019 rok przyniesie kolejne zmiany w upadłości konsumenckiej? Zanosi się na to, że tak. Chociaż o rewolucji w upadłości osób fizycznych mówiło się już w roku 2018. W tymże okresie nic się jednak nie zmieniło. Mimo tego, że wielu ekspertów ocenia pozytywnie obecne rozwiązania legislacyjne pozwalające na oddłużenie tzw. rzetelnym dłużnikom, to Ministerstwo Sprawiedliwości szykuje zmiany i dąży do wprowadzenia “upadłości konsumenckiej 2019“. Czego można się spodziewać w kolejnym roku w kontekście przepisów upadłościowych? Wstępna ocena może być jedna – istna rewolucja.
Przesłanki w “upadłości konsumenckiej 2019”
Obecny stan prawny
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej zależne jest od okoliczności, które wpłynęły na powstanie stanu niewypłacalności u dłużnika. Jeśli sąd dojdzie do przekonania, że stan ten pojawił się z uwagi na rażące niedbalstwo lub winę umyślne, albo w ten sam sposób doszło do pogłębiania owego stanu, to wniosek zostanie oddalony.
Po zmianach w upadłości 2019
Do ogłoszenia upadłości konsumenckiej wystarczy stwierdzenie, że dłużnik jest niewypłacalny, a powody tejże niewypłacalności nie będą istotne.
Ocena zmiany
Nowe przepisy otworzą drogę do oddłużenia osobom, które w dużej mierze przyczyniły się do powstania stanu zadłużenia, a nawet umyślnie go pogłębiały. Obecne regulacje są na tyle liberalne, że dłużnicy których stan niewypłacalności wynika z:
- utraty pracy, dochodów;
- utraty zdrowia, życia osoby bliskiej;
- niepowodzenia w biznesie (pod warunkiem, że wcześniej został złożony wniosek o upadłość firmy);
- poważnych problemów (dramatów) rodzinnych/życiowych
i innych okoliczności niezależnych od ich woli, nie powinni się obawiać oddalenia wniosku o upadłość konsumencką.
Plan spłaty wierzycieli po zmianie przepisów
Obecny stan prawny
Plan spłaty wierzycieli jest ostatnią konsekwencją ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Może zostać ustalony przez sąd, jeśli na podstawie wcześniejszej oceny dojdzie on do przekonania, że dłużnika “stać” na wywiązywanie się owego planu. Rata, która wynika z planu spłaty wierzycieli jest dopasowana do możliwości zarobkowych dłużnika i jego kosztów utrzymania. Maksymalny czas obowiązywania planu wynosi 36 miesięcy (3 lata), a sądy często ustanawiają plany na okres krótszy.
Jeśli okoliczności sprawy wskazują, że dłużnik nie ma żadnych szans na wywiązanie się z planu spłaty, to sądy pomijają ten etap dokonując całkowitego umorzenia zobowiązań.
Nowe przepisy o upadłości konsumenckiej w 2019
Z projektu nowej ustawy wynika, że zniesienie przesłanek (winy umyślnej i rażącego niedbalstwa) będzie się wiązało z wydłużeniem planu spłaty wierzycieli od 4 do 7 lat.
Ocena zmiany
Zliberalizowanie przesłanek umożliwiających ogłoszenie upadłości konsumenckiej z początkiem 2015 roku spowodowało ogromny wzrost składanych wniosków do sądów. Mimo obowiązywania pewnych barier, wiele sądów (szczególnie w dużych miastach) nie wyrabiało się z ich terminowym rozpoznaniem. Obecnie rozpoznanie wniosku może trwać od 2-3.5 miesiąca (w Warszawie nawet do 6 miesięcy).
Mając na uwadze braki kadrowe w sądach oraz to, że sędziowie to przecież też ludzie, którzy mogą wyjechać na urlop lub przejść na zwolnienie lekarskie, zniesienie jakichkolwiek warunków ogłoszenia upadłości może poważnie “zatamować” pracę sądów. Z pewnością przełoży się to znacznie na czas trwania postępowania.
Układ konsumenta z wierzycielami
Obecny stan prawny
Układ, czyli porozumienie z wierzycielami, jest dostępny dla przedsiębiorców w ramach postępowań restrukturyzacyjnych. Tak czy inaczej, istnieje możliwość zawarcia ugody z wierzycielami w ramach procedury cywilnej.
Po zmianach w przepisach
Dłużnik będący konsumentem będzie mógł złożyć wniosek o zawarcie układu z wierzycielami bez konieczności składania wniosku o upadłość.
Ocena
W obecnie obowiązującym porządku prawnym występują już te rozwiązania. Praktyka pokazuje, że nie są zbyt często wykorzystywane przez dłużników, a wprowadzenie ich do prawa upadłościowego będzie jedynie “przeniesieniem” tychże zapisów do innej ustawy.
Ochrona przed bezdomnością przedsiębiorców
Obecny stan prawny
Między statusem konsumenta, a przedsiębiorcy w postępowaniu upadłościowym występują istotne różnice. Więcej na ten temat w artykule Upadłość konsumencka, czy upadłość przedsiębiorcy? Poważną odmiennością jest sytuacja upadłego w kontekście utraty nieruchomości na skutek spieniężenia jej przez syndyka.
Konsument ogłaszając upadłość konsumencką w momencie utraty nieruchomości faktycznie zamieszkiwanej może liczyć na przyznanie kwoty odpowiadającej czynszowi najmu lokalu mieszkalnego na okres od roku do dwóch lat.
W odniesieniu do przedsiębiorców nie występuje tego typu możliwość. Jeśli w skład masy upadłościowej wchodzi nieruchomość, to przedsiębiorca nie uzyska żadnych środków na wynajęcie innej nieruchomości.
Po zmianach w 2019 roku
Projekt przewiduje równe zasady w zakresie ochrony przed bezdomnością wobec konsumentów, jak i przedsiębiorców.
Ocena zmiany
Z punktu widzenia praktyka, można dojść do przekonania, że jest to słuszna koncepcja. Nie występują żadne racjonalne przesłanki, aby drobnych przedsiębiorców traktować gorzej pod tym kątem niż samych konsumentów.
Podsumowanie zmian w upadłości konsumenckiej w 2019 roku
Zniesienie jakichkolwiek warunków ogłoszenia upadłości konsumenckiej, poza zaistnienie stanu niewypłacalności, z pewnością wpłynie na sytuację osób, które świadomie i umyślnie doprowadziły do swojego zadłużenia. Brak weryfikacji powodów niewypłacalności przełoży się jednak na długość całego postępowania. Wykonanie samego planu spłaty wierzycieli zostanie przedłużone o 4-7 lat. Dodatkowo, pod rozwagę trzeba wziąć ilość wniosków, która może wpłynąć do sądu po zmianach, czas rozpoznania wniosku i pracę syndyków w toku postępowań. Jeśli do upadłości przystąpi dłużnik z trudno zbywalnym majątkiem, wobec którego zostanie ustalony plan spłaty wierzycieli, to procedura może potrwać nawet do… 10 lat.
Niewątpliwą zaletą zmian będzie jednak poprawa sytuacji niewypłacalnego przedsiębiorcy, wobec którego zostanie ogłoszona upadłość na zasadach ogólnych. Czy warto czekać do wejścia w życie (nie jest znana data) nowych przepisów? Jeśli dłużnik nie spełnia warunków w dobie obecnie obowiązujących przepisów, to tak. W innym przypadku, warto zastanowić się ogłoszeniem upadłości konsumenckiej przed nowelizacją.
